कोल्हापूर | ४ ऑगस्ट २०२५ :- “ही कोल्हापूरची माती आहे, इथे अजूनही माणुसकी जिवंत आहे… माधुरी परत आणा!” अशा घोषणा देत कोल्हापूर, सांगली आणि सातारा जिल्ह्यांतील हजारो नागरिकांनी रविवारी ऐतिहासिक शांत मोर्चा काढत, ३६ वर्षीय हत्तीणी महादेवी ऊर्फ ‘माधुरी’ हिला गुजरातमधील जामनगर येथील वनतारा (Vantara) पुनर्वसन केंद्रातून परत आणण्याची मागणी केली.
या ४५ किलोमीटरच्या पायी प्रवासाला सकाळी ५ वाजता नंदणी येथून सुरुवात झाली आणि संध्याकाळी ५.४५ वाजता जिल्हाधिकारी कार्यालयावर समारोप झाला. माजी खासदार राजू शेट्टी यांच्या नेतृत्वाखाली झालेल्या या मोर्चात ३०,००० हून अधिक लोकांनी सहभाग घेतला. त्यांनी अधिकृत निवेदन सादर केले आणि “जिओचा बहिष्कार” सुरू केला. फक्त चार दिवसांत सुमारे १.५ लाख मोबाईल ग्राहकांनी जिओ नेटवर्कमधून नंबर पोर्ट केला असल्याचे आयोजकांनी सांगितले.
“हे केवळ हत्तीचे नव्हे, तर आमच्या श्रद्धेचे, संस्कृतीचे आणि कोल्हापूरच्या अस्मितेचे प्रकरण आहे,” असे राजू शेट्टी म्हणाले.
हत्तीणीच्या हस्तांतरामागे वाद आणि न्यायालयीन प्रक्रिया
महादेवी हत्तीण, १९९२ पासून कोल्हापूरच्या जैन मठाच्या ताब्यात होती. ती धार्मिक मिरवणुकांमध्ये वापरली जात होती. परंतु, PETA या प्राणिप्रेमी संस्थेने २०२२ पासून तिच्या आरोग्याच्या स्थितीवर लक्ष ठेवले होते. त्यानुसार, तीवर मानसिक त्रास, पायांवर खोल जखमा, वाढलेले नखं, पायपिशवीतील सडलेले भाग, यांसारख्या गंभीर तक्रारी होत्या. त्यामुळे केंद्र सरकारच्या हाय पॉवर्ड कमिटी (HPC) ने तिला जामनगर येथील “Radhe Krishna Temple Elephant Welfare Trust” येथे हलवण्याचा आदेश २७ डिसेंबर २०२४ रोजी दिला.
मठाने ही कार्यवाही न्यायालयात आव्हान दिले, मात्र १६ जुलै २०२५ रोजी मुंबई उच्च न्यायालयाने त्यांच्या याचिकेची फेटाळणी केली आणि २८ जुलै रोजी सर्वोच्च न्यायालयानेही हेच निर्णय कायम ठेवत हस्तांतरणाचे आदेश दिले.
स्थानिकांची भावना आणि संताप
स्थानिकांचा असा विश्वास आहे की, महादेवीचे धार्मिक महत्त्व आहे. तिच्या अनुपस्थितीत भक्तांना आध्यात्मिक रिकामेपण वाटते. “ती रडत होती, तिच्या डोळ्यांतून अश्रू ओघळत होते,” असे राजू शेट्टी म्हणाले. कोल्हापूर जिल्ह्यातून २ लाखांहून अधिक स्वाक्षऱ्या जमा करण्यात आल्या आहेत. अनेक महिला, वृद्ध, विद्यार्थी, शेतकरी, व्यवसायिक यांचा मोठा प्रतिसाद पाहायला मिळाला.
वनतारा आणि PETA ची बाजू
वनतारा संस्थेने स्पष्ट केलं आहे की ते केवळ न्यायालयीन आदेशाची अंमलबजावणी करत आहेत. त्यांनी स्वतःहून हत्तीणी मागवली नाही. PETA च्या अहवालानुसार, महादेवीला २०१२ ते २०२३ या काळात १३ वेळा महाराष्ट्रातून तेलंगणाला बेकायदेशीररित्या नेण्यात आलं होतं. तिच्यावर “आंकुश” नावाचं बंदी असलेलं धातूचं उपकरण वापरण्यात येत होतं, आणि ती भिक्षा मागण्यासाठी, शोभायात्रांमध्ये, लहान मुलांना तिच्या सोंडेवर बसवण्यासाठी वापरली जात होती. २०१७ मध्ये तिने मठाचे प्रमुख पुजारी ठार केले होते, ज्यामुळे तिच्या वर्तणुकीवरही प्रश्न उपस्थित झाले होते.
राजकीय हालचाली आणि पुढील टप्पे
भाजप खासदार धनंजय महाडिक यांनी केंद्रीय पर्यावरणमंत्र्यांना निवेदन देऊन हस्तक्षेपाची मागणी केली आहे. आरोग्यमंत्री प्रकाश आबिटकर यांनीही यावर सकारात्मक चर्चा सुरू असल्याचे सांगितले आहे. सध्या या प्रकरणाची पुढील सुनावणी ११ ऑगस्ट रोजी बंगळुरु न्यायालयात होणार आहे.
